کابلشو چیست؟ معرفی انواع کابلشو و نحوه نصب آن

غیر ممکن است که درِ تابلویی را باز کرده باشید و در قسمت بالا یا پایین تابلو، کابلشو را ندیده باشید. اگر می‌خواهید بدانید که کابلشو چیست؟ و با کاربرد، انواع و نحوه نصب آن‌ آشنا شوید، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

بیشتر بدانید:

آمارهای تحقیقاتی کشور آمریکا در سال ۲۰۰۲، نشان می‌دهند که در کابل‌ها، تنها ۱۱ درصد از عیب‌ها (فالت‌ها) مربوط به خرابی لایه‌های عایق کابل و ۸۹ درصد مربوط به لوازم جانبی کابل (مانند کابلشو، وایرشو و مفصل) است.

کابلشو چیست؟

در تابلو برق تجهیزات و قطعات به چند دسته تقسیم می‌شوند:

تجهیزات الکتریکی (مانند فیوز، کلید مینیاتوری، شستی‌های استارت و استپ، کنتاکتور و …)
تجهیزات غیر الکتریکی (مانند گَلَند، مقره، سینی تابلو برق، ریل و…)
سیم‌‌ها، کابل‌ها، ترمینال و شمش
کابلشو قطعه‌ای برای اتصال و برقراری جریان الکتریکی بین هادی کابل با تجهیزات الکتریکی است. در اصل زمانی که نوع هادیِ جریان الکتریکی تغییر کند، باید از کابلشو استفاده شود. برای درک بهتر، فرض کنید کابلی از کنتور به تابلو برق یک آسانسور کشیده شده است. برای اتصال کابل به شینه تابلو برق، نوع هادی عوض می‌شود، پس باید از کابلشو استفاده کنید

نکته مهم: کابلشو باید بتواند ولتاژ و جریان قابل تحمل کابل را تحمل کند.

بیشتر بدانید

نام‌های زیر، نام‌های دیگر کابلشو در صنعت هستند.

سرکابل
تِرمینِیشن (Termination)
سیلینگ اِند (Sealing End)
فِرول (Ferrule)
کِیبِل لاگ (Cable Lug)

ساختار کابلشو

کابلشو از دو قسمت تشکیل شده است

بَرِل (‌Barrel) یا ساقه کابلشو
سطح تماسِ کابلشو با شینه

بیشتر بدانید:

در برخی از کابلشوها حفره کوچکی تعبیه شده است این سوراخ با قلعِ ذوب شده پُر می‌شود. به دو دلیل این کار انجام داده می‌شود.

آب به داخل کابلشو نفوذ پیدا نکند.
اتصال محکم‌تری بین هادی کابل و کابلشو برقرار می‌شود.
دقت داشته باشید کابلشو سوراخ‌دار حتماً باید با قلعِ ذوب‌شده پُر شود.

روی سطح تماس سرکابل دو عدد نوشته شده است

عدد اول مربوط به سطح مقطع کابلی است که به کابلشو وصل می‌شود.
عدد دوم مربوط به شماره سایزِ پیچی است که کابلشو را به شینه متصل می‌کند.

بر اساس جنس فلز، کابلشو به سه دسته تقسیم می‌شود

کابلشو مسی
کابلشو آلومینیومی

نکته مهم:

کابلشو آلومینیومی استحکام مکانیکی کمتری نسبت به کابلشو مسی دارد. به همین دلیل، ساقه (طول) و ضخامت کابلشو آلومینیومی بیشتر از کابلشو مسی طراحی می‌شود.

کابلشو بی‌متال (Bimetal)

کابلشو بی‌متال کابلشویی است که از دو جنس مس و آلومینیوم ساخته شده است:

ساقه از جنس مس و سطح تماس از جنس آلومینیوم

ساقه از جنس آلومینیوم و سطح تماس از جنس مس

این نوع کابلشو در جایی کاربرد دارد که جنس هادی کابل با محل اتصال (مانند شینه) هم‌جنس نیستند. فرض کنید یک کابل آلومینیومی باید به شینه مسی وصل شود. اگر به‌جای استفاده از کابلشو بی‌متال از کابلشو مسی یا آلومینیومی استفاده کنید، در اصل دو فلز ناهمجنس به هم وصل شده‌اند و این امر باعث خوردگی در محل اتصال می‌شود.

در ساخت کابلشو بی‌متال، از تکنولوژی پیوند شیمیایی الکتریکی برای اتصال سطح تماس و ساقه کابلشو استفاده می‌شود. این روش اتصال، از خوردگی دو فلز جلوگیری می‌کند.

سایز کابلشو

کابلشو بر اساس سایز کابل‌ ساخته می‌شود. کابلشوها در سایزهای زیر (برحسب میلی‌متر مربع) در بازار عرضه می‌شوند.

۱۶
۲۵
۳۵
۵۰
۷۰
۹۵
۱۲۰
۱۸۵
۲۴۰
۳۰۰

بیشتر بدانید:

اکثر کابلشوهای آلومینیومی و مسی به‌دلیل استحکام بیشتر آبکاری می‌شوند و هردو به رنگ نقره‌ای هستند. چگونه می‌توان تشخیص داد دو کابلشو با سایز یکسان، مسی یا آلومینیومی است؟ فلز مس سنگین‌تر از آلومینیوم است. پس کابلشو مسی سنگین‌تر از آلومینیومی است.

روش‌های نصب کابلشو

حالا که با انواع کابلشو آشنا شدید، شاید بپرسید که کابلشو چگونه به کابل متصل می‌شود؟ شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که درِ یک تابلو را باز کرده باشید و ببینید سرکابل سالم است؛ اما عایق زیر سرکابل خشک و دفرمه شده است. به سه دلیل این اتفاق می‌افتد:

پرسِ روی کابلشو مناسب نبوده است.
محل اتصال کابلشو به شینه محکم نبوده است.
جنس کابلشو با جنس سیم هادی کابل ناهمگن بوده است.

این عوامل، باعث گرم شدن بیش از حدِ مجازِ کابل و آسیب دیدن عایق آن شده است. بنابراین باید به نحوه نصب کابلشو به کابل توجه ویژه‌ای داشته باشید..

بیشتر بدانید:

چگونه‌ می‌توان تشخیص داد که کابلشوی اتصالی به شینه، داغ شده است؟ با دستگاهی به نام پیرومتر می‌توانید دمای مفصل را اندازه‌گیری کنید. اگر می‌خواهید مطالب بیشتری در مورد پیرومتر بدانید، مقاله سنسور پیرومتر چیست را بخوانید.

کابلشوها به دو روش به هادیِ کابل وصل می‌شوند:

روش پرس‌کاری

کابلشو به‌وسیله دستگاه پرس به کابل پرس می‌شود. دستگاه‌های پرس دو نوع هستند:

پرس دستی

این پرس برای کابلشوهایی با سطح مقطع کم کاربرد دارد. زیرا در این نوع پرس، کابلشو باید به‌وسیله فشار دست پرس شود.

پرس دستی از اجزا زیر تشکیل شده است:

بازوی متحرک
بازوی ثابت
فَکی که لقمه‌های پرس داخل آن قرار می‌گیرد.

پرس هیدرولیکی (پرس کابلشو)

در این روش ، پرس با فشار روغن انجام می‌شود. به همین دلیل، برای کابلشوها با سایز بزرگتر پرس هیدرولیکی مناسب است.

پرس هیدرولیکی از اجزا زیر تشکیل شده است:

بازوی متحرک
بازوی ثابت

فکی که لقمه‌های پرس داخل آن قرار می‌گیرد.
پیچ تنظیم برای حرکت فک پرس

لقمه‌های پرس در سایزهای گوناگون در بازار موجود است و باتوجه به سایز کابلشو انتخاب می‌شوند. سایز لقمه پرس برای کابلشو مسی برابر با سایز آن انتخاب می‌شود. برای کابلشو آلومینیومی، به‌دلیل ضخامت دیواره کابلشو و استحکام کم آلومینیوم، معمولاً سایز لقمه را دو سایز بزرگ‌تر انتخاب می‌کنند. پس از انجام اولین پرس، اگر پرس خوب نبود لقمه یک سایز بزرگ‌تر از کابلشو انتخاب می‌شود. به‌عنوان مثال اگر سایز (سطح مقطع) کابلشو مسی ۵۰ میلی‌متر مربع باشد باید لقمه سایز ۵۰ میلی‌متر مربع را استفاده کنید؛ اما در کابلشو آلومینیومی ۵۰ میلی‌متر مربع، ابتدا لقمه سایز ۹۵ را تست کنید اگر پرس خوب نبود از لقمه ۷۰ استفاده کنید.

بیشتر بدانید:

سایز لقمه پرس نباید از سایز کابلشو کوچک‌تر باشد. زیرا اگر کوچک‌تر باشد دو مشکل ایجاد می‌شود.

ایجاد پلیسه‌های بزرگ روی کابلشو
فشار زیاد در محل پرس باعث تغییر ضخامت کابلشو می‌شود.
این دو مشکل باعث گرم شدن زیاد کابلشو می‌شود.

روش پیچی (Shear Bolt Connector)

در این روش، کابل داخل کابلشو قرار می‌گیرد. پیچ‌های روی کابلشو را به‌قدری می‌پیچانیم تا هرز شوند.

مراحل نصب کابلشو

برای نصب کابلشو به کابل باید مراحل زیر انجام شود:

عایق کابل را به‌اندازه طول (ساقه) کابلشو جدا می‌کنیم. برای برداشتن عایق کابل از وسایلی مانند کاتر یا چاقوهای کابل‌بُر استفاده می‌شود. استفاده از اَره مجاز نیست.
هادی کابل را داخل کابلشو قرار می‌دهیم.

به‌وسیله دستگاه پرس، کابلشو را پرس می‌کنیم. دقت داشته باشید اگر کابلشو از نوع پیچی بود باید پیچ‌ها را به‌قدری بپیچانید تا هرز شوند.
در نهایت به‌وسیله شیرینگ حرارتی (وارنیش) روی عایق کابل و ساقه کابلشو را می‌پوشانیم. سطح مقطع شیرینگ حرارتی باید با سطح مقطع کابلشو هم‌خوانی داشته باشد.
روی شیرینگ حرارتی دو عدد تایپ شده است. به عنوان مثال، عدد ۲۸/۹ که عدد ۲۸ نشان‌دهنده قطر وارنیش در حالت عادی است و عدد ۹ نشان‌دهنده حداکثر قطر آن پس از حرارت و گرما است.

قبل از انجام عملیات شیرینگ حرارتی، باید سطح عایق کابل تمیز باشد. بهتر است با سمباده خیلی نرم سطح عایق را سمباده بکشید و سپس روی سطح عایقِ کابل را با مواد تمیز کننده پاک کنید.
شعله‌ای که با آن وارنیش را حرارت می‌دهید باید در بالا زرد رنگ و در قسمت پایین آبی باشد.

از حرارت دادن زیاد شیرینگ حرارتی جداً خودداری کنید و به محض چسبیدن شیرینگ حرارتی به کابل، حرارت را قطع کنید. زیرا حرارت بیش از اندازه، علاوه بر سوزاندن شیرینگ حرارتی باعث آسیب زدن به عایق کابل می‌‌شود.

بیشتر بدانید:

سمباده کشیدن سطح عایق باعث می‌شود اصطکاک بین شیرینگ حرارتی و عایق کابل بیشتر باشد و این دو در اثر حرارت بهتر به هم وصل شوند.
بهترین مواد تمیز کننده برای سطح کابل، الکل ایزوپروپانول (الکل ۹۹ درصد) است. البته تینرهای فشار قوی هم قابل استفاده هستند.

برند معروف کابلشو

شرکت‌های زیادی کابلشو تولید می‌کنند. معروف‌ترین برندهای سازنده کابلشوها به شرح زیر هستند:

ETS
ZMS
RCCN
DeDe
آروین اتصالات نوین
رهیل
کلاته
کلوته

قیمت کابلشو

قیمت کابلشو بسته به سایز،جنس و نوع نصب بسیار متغیر است. در تاریخ نگارش این مقاله (۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲) بازه قیمت از ۱۰ هزار تا حدود ۱ میلیون تومان در بازار ایران موجود است. برای مثال، کابلشو بیمتال سایز ۵۰۰ میلی‌متر مربع از برند DeDe به قیمت ۶۰۵ هزار تومان فروخته می‌شود.

جمع‌بندی

کابلشو قطعه‌ای برای اتصال کابل به تجهیزات (مانند شینه، موتور) است.

کابلشو از دو قسمت تشکیل شده است:

بَرِل یا ساقه
سطح تماس کابلشو با شینه

کابلشوها به دو روش به هادی کابل وصل می‌شوند:

روش پرس‌کاری
روش پیچی

کابلشو براساس جنس فلز، به سه دسته تقسیم می‌شود:

کابلشو مسی
کابلشو آلومینیومی
کابلشو بی‌متال