چطور یک سیستم ارتینگ ایجاد کنیم؟

تا این قسمت از متن دانستیم که سیم ارت چیست و همچنین با اهمیت وجود این سیستم آشنا شدیم. حالا قصد داریم روش درست کردن سیستم ارتینگ را با هم بررسی کنیم.

سیستم ارتینگ شامل دو بخش بسیار مهم به نام چاه ارت و سیم ارت متصل به چاه است. روش های مختلفی برای اجرای سیستم ارت وجود دارد:

سیستم ارتینگ سطحی

سیستم ارتینگ سطحی در سطح زمین و یا در عمق حدود 80 سانتی متری اجرا می شود. البته این روش از سیستم ارت را نمی توان در تمام فضاها اجرا کرد. مشخصات فضاهایی که قابلیت استفاده از سیستم ارتینگ سطحی دارند، عبارتند از:

ارتفاع از سطح دریا پایین باشد، مانند شهرهای شمالی و جنوبی کشور
میزان پستی و بلندی محوطه سایت کم باشد.
فضای لازم و امکان حفاری در اطراف محوطه وجود داشته باشد.
فاصله بین دکل و سایت زیاد باشد.

برای اجرای سیستم ارتینگ سطحی می توان از 7 روش مختلف استفاده کرد که ما فقط نام این روش ها را به اختصار بیان می کنیم:

ROD
RING
پنجه ای یا شعاعی
مختلط
الکتروشیمیایی
حلزونی
شبکه ای

مشاهده سیم و کابل البرز الکتریک نور

سیستم ارتینگ عمقی

رایج ترین روش برای درست کردن سیستم ارتینگ با استفاده از حفر چاه است. برای اجرای سیستم ارتینگ عمقی باید اقدامات زیر را انجام دهیم:

قدم اول: انتخاب محل چاه ارت

چاه ارت را باید در مکان هایی حفر کرد که لااقل یکی از مشخصات زیر را داشته باشد:

پایین ترین سطح را داشته باشد.
احتمال دسترسی به رطوبت در عمق کمتری وجود داشته باشد.
بیشتر در معرض رطوبت و آب قرار داشته باشد، مثل زمین های چمن، باغچه ها و فضاهای سبز

مرحله دوم: محاسبه عمق چاه ارت

با توجه به اینکه مقاومت زمین چقدر است، باید عمق چاه ارت را بین 4 الی 8 متر و قطر حدودی 80 سانتی متر در نظر گرفت. اگر تا عمق 4 متر به رطوبت نرسیدیم می توانیم حداکثر چاه را تا عمق 6 متری حفر کنیم.

البته در زمین های سنگلاخی و سنگی که مقاومت خاک بیشتر است، می توانیم چاه ارت را تا عمق 8 متر حفر و قطر 80 سانتی متر حفر کنیم.

مرحله سوم: اتصال سیم به صفحه مسی

برای اینکه سیستم ارتینگ برقرار شود باید یک عدد سیم را با کمک جوش برنج و یا نقره به صفحه مسی جوش دهیم. توجه کنید هرگز با استفاده از بست و یا دوختن نباید سیم را به صفحه مسی اتصال دهیم.

مرحله چهارم: حفر چاه ارت

با توجه به شرایط جغرافیایی محیط باید به حفر چاه ارت با عمق مناسب اقدام کنیم. سپس باید شیاری به عمق 60 سانتی متر از چاه تا پای دکل به عنوان مسیر سیم چاه ارت تا برق گیر روی دکل و همچنین برای سیم ارت داخل ساختمان حفر کنیم.

در خصوص مسیر سیم دقت کنید اولاً مسیر سیم ها کوتاه باشد و دوماً سیم میله برقگیر و سیم ارت مستقیم و بدون پیچ و خم وارد چاه شود. اگر لازم است سیم خم زده شود، باید در طول بیش از 50 سانتی متر این کار را انجام دهیم.

مرحله پنجم: پر کردن چاه ارت

برای پر کردن چاه ارت اقدامات زیر را انجام دهید:

حدود 20 لیتر محلول آب و نمک تهیه کرده و کف چاه می ریزیم تا کف چاه کاملاً نم دار شود. بعد از گذشت 24 ساعت مراحل زیر را انجام می دهیم.
به ارتفاع 20 سانتی متر از ته چاه را با خاک رس یا خاک نرم پر می کنیم.
حدود 450 گرم بنتونیت (کاهنده مقاومت زمین) را با آب مخلوط کرده و به صورت دوغاب تا ارتفاع 20 سانت در کف چاه می ریزیم. هر چه این مخلوط غلیظ تر باشد، کیفیت کار بهتر است.
صفحه مسی را به 2 سیم مسی سایز 50 جوش می دهیم. از این دو سیم یکی به میله برق گیر روی دکل و دیگری به شینه داخل ساختمان هدایت می شود. پس طول سیم ها را متناسب با طول مسیر انتخاب کنیم.
صفحه مسی را به طور عمودی در مرکز چاه قرار می دهیم.
اطراف صفحه مسی را با دوغاب تهیه شده تا بالای صفحه پر می کنیم.
یک شاخه لوله پلیکا سوراخ شده را به طور مورب در مرکز چاه و بالای صفح مسی قرار می دهیم. از این لوله برای تامین رطوبت ته چاه استفاده می کنیم تا در فصول گرم سال به داخل آن آب بریزیم. بنابراین اگر حفر چاه در زمین دارای رطوبت است و یا رطوبت چاه از بالا و یا پایین آن تامین می شود، نیازی به قرار دادن لوله پلیکا نیست.
داخل لوله پلیکا را شن می ریزیم تا حدی که 50 سانت از انتهای لوله پر شود.
بعد از قرار دادن لوله پلیکا به ارتفاع 20 سانت از بالای صفحه مسی را با دوغاب آماده شده پر می کنیم.
مابقی چاه را تا ارتفاع 10 سانت مانده به سر چاه با خاک معمولی همراه با ماسه یا خاک سرند شده کشاورزی پر می کنیم.
حدود 10 سانتی متر از چاه را برای نفوذ آب باران و آب های سطحی به داخل چاه با شن و سنگریزه پر می کنیم.
هرگز نباید روی چاه را با آسفالت و سیمان پر کنیم، مخصوصاً اگر از لوله پلیکا استفاده نکرده باشیم.
داخل شیارهای حفاری شده برای مسیر عبور سیم ارت را با خاک سرند شده کشاورزی یا خاک نرم معمولی یا خاک معمولی مخلوط با بنتونیت پر می کنیم.

مرحله ششم: نصب شینه و میله برقگیر

قطر و طول شینه با توجه به انشعابات داخل ساختمان تعیین می شود. شینه داخل ساختمان باید توسط مقره هایی از دیوار ساختمان ایزوله شود. تمام جهیزات داخل ساختمان باید به طور جداگانه و موازی به شینه وصل شوند.

در خصوص نصب میله برق گیر، اگر دکل روی ساختمان قرار داشته باشد نباید سیم میله برق گیر از داخل ساختمان برده شود، بلکه باید این سیم از خارج از ساختمان به سمت دکل کشیده شود.

علاوه بر این در پای دکل توسط بست، سیم میله برق گیر به یکی از پایه های دکل خیلی محکم وصل می شود و تا بالای دل به میله برقگیر متصل می گردد.

تنها شباهت سیم ارت و سیم نول!

برخی به اشتباه گمان می کنند سیم ارت عملکردی مشابه سیم نول دارد و به همین دلیل می توانند از سیم نول در سیم کشی برق استفاده کرده و با این اقدام عملاً سیم ارت را حذف می کنند. در حالی که تنها شباهت سیم نول و ارت در ظاهر این دو سیم است و عملکرد این دو سیم از زمین تا آسمان با هم فرق می کند.

برای اینکه بهتر از تفاوت بین کابل ارت و سیم نول مطلع شوید، توضیحات کوتاهی در مورد این دو سیم بیان می کنیم.

سیم نول در بین مجموعه سیم های موجود در یک مدار الکتریکی تنها سیمی است که الکترون ندارد، به همین دلیل حتی لمس آن خطری برای انسان نداشته و فقط به دلیل ولتاژ پایین تری که نسبت به سیم فاز دارد، باعث ایجاد اختلاف پتانسیل و حرکت الکترون ها در مدار و در نتیجه کارکرد تجهیزات برقی می شود.

همین تعریف ساده برخی افراد را گمراه می کند، چون تصویر می کنند به دلیل اینکه سیم ارت هم همانند سیم نول به خودی خود جریان الکتریکی ندارد، می توانند از ارت به جای نول استفاده کنند.

در حالی که بر اساس آنچه در تعریف سیم ارت گفتیم، از این سیم به منظور جلوگیری از اتصال کوتاه دستگاه ها با بدنه فلزی آن ها استفاده می شود، به همین دلیل سیم ارت را از یک طرف به تجهیزات برقی و از طرف دیگر به چاره ارت در کنار دل برق وصل می کنند تا به نوعی امنیت افراد در هنگام استفاده از وسایل الکتریکی تضمین شود. اما سیم نول تنها وظیفه برگشت جریان را داشته و نمی تواند از قطع جریان و عملکرد مدار در زمان بروز مشکل محافظت کند.

مشاهده سیم و کابل الوند کابل تارا

کاربرد کابل ارت در سیم کشی ساختمان چیست؟

یکی از کاربردهای مهم و کلیدی سیم ارت در داخل سیم کشی ساختمان است. به این صورت که سیم ارت به داخل تابلو برق ساختمان وصل می شود و سپس از طریق سیم کشی برق ساختمان به تمام پریزهای برق و کلیدهای روشنایی در خانه منتقل می گردد.

در داخل تابلو برق تمام سیم های هادی در پاینه اصلی اتصال به زمین وصل می شوند و در نهایت یک هادی الکترود زمین یا GEC در خارج از ساختمان به یک الکترود زمین که در خاک تعبیه شده متصل می شود.

زمانی که یک وسیله برقی قابل حمل که دوشاخه دارد، از قبیل یخچال را به پریز برق وصل می کنیم، از پین در دوشاخه به بدنه فلزی یخچال مسیر اتصال برقرار می شود و در نهایت این مسیر به تابلو برق و سیم ارت نصب شده در آن ختم می شود.

اگر خطایی در مسیر جریان ایجاد شود، به عنوان مثال سیم برق دچار اتصالی گردد، جریان برق از طریق سیم ارت به داخل تابلو برق بر می گردد و یک خطای فاز به نول تبدیل شده و در نهایت با ایجاد اتصال کوتاه جریان برق ساختمان از داخل تابلو برق قطع می شود که اغلب همراه با بالا زدن فیوز مینیاتوری همراه است.

نحوه نصب کردن سیم ارت

برای خانه هایی که سیم ارت در داخل سیم کشی برق ساختمان و داخل پریزهای برق در نظر گرفته نشده است، نمی توان از برق گرفتگی ناشی از نشتی جریان برق در وسایل الکتریکی در امان بود. به همین دلیل تنها راه حل نصب سیم ارت است.

بهترین و اصولی ترین روش برای نصب سیم ارت ساختمان از طریق چاه ارت است که در بخش های قبلی تمام مراحل انجام آن را برای شما توضیح دادیم، اما همانطور که از توضیحات داده شده مشخص است، حفر چاه ارت و سیم کشی ارت از داخل ساختمان به درون چاه کار زمان بر و پرهزینه ای است، به همین دلیل اکثر افراد به دنبال راه حل اقتصادی تر و ساده تر برای حل این مشکل هستند.

ساده ترین روش برای نصب سیم ارت روکش دار در ساختمان این است که از یک رشته سیم معمولی کمک گرفته و یک طرف آن را به وسیله برقی و سر دیگر سیم را به لوله گاز ساختمان اتصال دهیم. با این مدار ساده تخلیه بار الکتریکی جمع شده در لوازم برقی به زمین منتقل می شود.

به عنوان مثال فرض کنید ماشین لباسشویی خانه برق دار شده است، یعنی وقتی بدنه فلزی آن را لمس می کنید، برق گرفتگی خفیفی احساس می نمایید. نحوه اتصال سیم ارت ماشین لباسشویی به این صورت است که یک سیم برق تهیه کرده و روکش عایق دوطرف آن را لخت کنید. سپس یک طرف لخت شده سیم را به بدنه فلزی ماشین لباسشویی و طرف دیگر سیم لخت شده را به لوله گاز خانه ببندید. با این ترفند ساده دیگر از برق گرفتگی ماشین لباسشویی خبری نیست.

در زمان نصب کردن سیم ارت به روش گفته شده چند نکته مهم وجود دارد:

برای اینکه اتصال برقرار شود باید قسمتی از لوله گاز که سیم ارت را به آن بسته اید بدون رنگ و پوشش باشد.
هرگز سیم ارت را از این طریق به سیستم لوله کشی آب خانه وصل نکنید، چون احتمال برق گرفتگی از طریق جریان آب وجود دارد.
در صورت استفاده از این روش باید برای هر کدام از وسایل برقی خانه از جمله پکیج، یخچال، مایکروویو و غیره سیم ارت را به صورت جداگانه به لوله گاز اتصال داد.
اصولی ترین و امن ترین روش برای نصب سیم ارت از طریق چاه ارت است.